Datum: 25-11-2021 Roebyem Anders en Marjan Minnesma
Om zoveel mogelijk woningen aardgasvrij te maken moeten we individuele bewoners met subsidie benaderen en niet inzetten op collectieve plannen van bovenop, menen Roebyem Anders en Marjan Minnesma. Het succes van de zonnepanelen laat zien dat dit werkt.Nu premier Rutte de wereldleiders in Glasgow tot ‘actie, actie, actie’ heeft aangespoord, is het een goed moment om kritisch te kijken naar het project voor aardgasvrije woningen in eigen land. Alle woningen in ons land moeten uiterlijk 2050 aardgasvrij verwarmd worden, met 1,5 miljoen woningen in 2030 als eerste mijlpaal. Gemeenten hebben tot eind dit jaar de tijd om in een warmtevisie uit te leggen hoe ze dat willen doen.
Nu die visies binnendruppelen is één ding duidelijk: collectieve warmtenetten zijn niet het verwachte wondermiddel om acht miljoen woningen van aardgas af te krijgen. Hoewel de overheid jarenlang haar kaarten op deze oplossing heeft gezet, blijkt die voor veel buurten domweg ongeschikt en financieel of technisch onhaalbaar.
Tegelijkertijd zijn individuele all-electric-opties – zoals een elektrische warmtepomp met zonnepanelen en elektrisch koken – nog steeds een ondergeschoven kindje. Dit terwijl all-electric-technologieën zich ruimschoots bewezen hebben en geschikt zijn voor vrijwel elk type huis. Voor woningen die niet in een klap van het gas af te schakelen zijn, is een hybride warmtepomp in combinatie met een bestaande cv-ketel een prima tussenstap.
Het huidige warmtebeleid houdt echter grotendeels vast aan centrale aansturing en collectieve oplossingen. Het Rijk legt de regie bij gemeenten om de volgorde en technologie te bepalen waarmee buurten van aardgas worden afgekoppeld. Het top-downkarakter van de gemeentelijke warmtevisies leidt weer tot een afwachtende houding bij bewoners en grote verhuurders, zoals woningcorporaties.
Begin deze maand kondigde het kabinet aan tot en met 2024 een schamele 300 miljoen voor subsidie van individuele warmtepompen uit te trekken. Een druppel op een gloeiende plaat. Volgens de inschatting van het Rijk zelf zal de subsidie tot 35.000 extra warmtepompen leiden. Het grootste deel is bovendien hybride, wat betekent dat huishoudens nog steeds gas gebruiken.
Het Rijk moet individuele verantwoordelijkheid voor klimaatactie veel sterker benadrukken, met financiële prikkels om huishoudens en woningcorporaties een zet in de goede richting te geven. Subsidie moet niet alleen hoog genoeg zijn, maar ook langdurig en voorspelbaar, met een vooraf bekend afbouwschema tot 2030.
Zonnestroom laat zien hoe succesvol zo’n benadering van onderop kan zijn. Dankzij een ruimhartige, langlopende fiscale regeling voor individuele zonnesystemen is het aantal huizen met zonnestroom binnen tien jaar opgelopen naar 1,5 miljoen.
Hoe kunnen we dit succes herhalen en miljoenen huishoudens stimuleren om over te stappen op een elektrische warmtepomp in combinatie met zonnepanelen en isolatie? Dit kan via een genereuze subsidieregeling voor individuele huiseigenaren en via de afschaffing van de verhuurdersheffing voor woningcorporaties. Stimuleer corporaties dan wel om dat geld aan duurzame maatregelen te besteden.
De prikkels zullen niet iedereen direct overtuigen om all-electric te gaan, maar net als bij zonnestroom zal er een sneeuwbaleffect ontstaan. Het argument dat individuele steun weinig zin heeft, omdat warmtepompen alleen werken in goed geïsoleerde huizen, snijdt geen hout. Ruim tachtig procent van alle woningen heeft dubbel glas – een randvoorwaarde voor all-electric – volgens de energiemodule ‘Woon 2018’.Er is kennelijk genoeg laaghangend fruit om te beginnen. Voor miljoenen woningen is all-electric de enige optie om met bewezen, betaalbare technologieën van het gas af te komen.
Gemeenten beseffen dat terdege, zo blijkt uit de warmtevisies. Alleen als we voluit inzetten op zowel collectieve als individuele routes, maken we een goede kans om de gaskraan in 2050 voorgoed dicht te draaien.
Nederland krijgt huizen nauwelijks van het gas af, terwijl het weghalen van kolenkachels in de jaren zestig zo simpel ging. Althans, dat hoor je vaak. Maar dat is een illusie: de introductie van aardgas in huizen was ook geen eitje, toont een nieuw boek.
Deel dit bericht
pageviews: 11138