Datum: 9-6-2021 DeGroene
Door de coronacrisis lijkt de stikstofcrisis die mei vorig jaar losbarstte ver weg. Er worden opnieuw kunstgrepen toegepast om meer stikstof te kunnen uitstoten, ditmaal door kolen- en biomassacentrales. ‘Met juridische kunstgrepen zorgen we ervoor dat we nét niet over de rand vallen.’Tot voor kort was het volgens Mark Rutte de grootste crisis in zijn negen jaar als premier: stikstof. Bouwprojecten werden stilgelegd, boeren blokkeerden snelwegen en eventjes dreigde zelfs het kabinet te vallen. Om de crisis te beslechten moest de ‘vroem-vroem-partij’ de geliefde maximumsnelheid van 130 kilometer per uur opofferen. En vorige week kondigde minister Schouten aan vijf miljard euro uit te trekken om de uitstoot terug te dringen.
De crisis begon met een uitspraak van de Raad van State. Die oordeelde vorig jaar mei dat het overschot aan stikstof de natuur zo verslechtert, dat de overheid Europese natuurrichtlijnen schendt wanneer het nog vergunningen afgeeft voor extra uitstoot. Eigenlijk wist iedereen dat al jaren, maar de kunstgrepen die tot dan toe werden toegepast om tóch te blijven bouwen en boeren, waren nu plots tegen de wet.
Uit onderzoek van platform voor onderzoeksjournalistiek Investico voor De Groene Amsterdammer en dagblad Trouw blijkt echter dat er opnieuw kunstgrepen worden toegepast om meer stikstof te kunnen uitstoten. De kolen- en biomassacentrale van energiebedrijf RWE in Geertruidenberg mag in de toekomst bijvoorbeeld fors meer gaan uitstoten dan het de afgelopen jaren deed. En ook concurrent Vattenfall kreeg eerder deze maand een vergunning waarmee de stikstofuitstoot van de biomassacentrale in Diemen flink kan oplopen. De energiebedrijven kregen toestemming van de verantwoordelijke provincies, omdat de uitstoot op papier niet stijgt, maar daalt. De provincies spraken afgelopen december met minister Schouten af dat op deze manier weer vergunningen verstrekt kunnen worden.
Die vergunningen ondermijnen de kabinetsmaatregelen voor minder stikstof. Het effect van de verlaging van de maximumsnelheid bijvoorbeeld (3500 ton per jaar), zou voor ruim een derde teniet worden gedaan door de extra stikstof die alleen die twee centrales mogen gaan uitstoten volgens hun vergunning (1300 ton per jaar).
Volgens Kees Bastmeijer, hoogleraar natuurbeschermingsrecht aan de Universiteit Tilburg, kiezen provincies opnieuw voor een schijnoplossing, vergelijkbaar met het Programma Aanpak Stikstof (PAS) dat vorig jaar bij de rechter sneuvelde. Beide vergunningen worden momenteel aangevochten door milieuorganisaties.
De Diemense energiecentrale torent hoog uit boven de lammetjes en schapen die op de IJmeerdijk staan te grazen. Hoge schoorstenen met witte pluimen steken sterk af tegen de blauwe lucht. In grote pastelgroene en grijze hallen wordt warmte en elektriciteit geproduceerd voor tienduizenden huishoudens van Diemen tot Almere.
Maar uit de schoorstenen komen twee chemische verbindingen waar niemand op zit te wachten: CO2, een broeikasgas, en NOx, stikstof. Om klimaatdoelstellingen te halen wil Vattenfall een van de gascentrales binnenkort vervangen door een biomassaverbrander. Een controversiële oplossing, want bij biomassa komen vaak juist méér broeikasgassen vrij dan bij gasverbranding, toonde platform Investico eerder aan. Vorig jaar legden klimaatactivisten een vergadering van de Diemense gemeenteraad plat om te protesteren tegen het plan.
Natuurmonumenten en Landschap Noord-Holland maken zich bovendien grote zorgen om de extra stikstof die de centrale kan gaan uitstoten als het overstapt op biomassa. Natuur van de Schoorlse Duinen tot aan de Veluwe zal daardoor verder verslechteren, vrezen de organisaties.
Ondanks de controverse, en ondanks het feit dat de vergunningverlening in heel het land nog steeds grotendeels stil ligt wegens de stikstofimpasse, kreeg energiebedrijf Vattenfall begin deze maand een natuurvergunning. De bouw van de biomassacentrale kan nu in principe van start gaan.
De vergunning kon afgegeven worden omdat ‘significant negatieve effecten’ voor nabijgelegen natuurgebieden volgens de provincie Noord-Holland zijn uit te sluiten: ‘De uitstoot van het totale complex, inclusief de toekomstige biomassacentrale, wordt lager dan van het complex dat er nu staat.’
Maar die bewering dondert in elkaar wanneer we naar de cijfers kijken. In 2018 bracht de Diemense energiecentrale 325 ton stikstof de lucht in. Volgens de nieuwe vergunning mag de centrale voortaan jaarlijks ruim tweeënhalf keer zoveel stikstof uitstoten, namelijk 836 ton. Ruim 500 ton meer dus, terwijl volgens de Raad van State juist geen extra stikstof op Nederlandse natuurgebieden mag neerdalen. Hoe kan Vattenfall dan toestemming krijgen om tonnen meer te gaan uitstoten?
Dat kan omdat de centrale in werkelijkheid weliswaar méér kan gaan uitstoten, maar op papier de emissie juist daalt. Volgens de oude vergunning mocht er jaarlijks 1600 ton stikstof uit de schoorsteen komen. Een rekenfout, ontdekte Johan Vollenbroek, de milieuactivist die het Nederlandse stikstofbeleid met succes aanvocht bij de Raad van State. Hij ontdekte dat in de oude vergunningen veel te hoge stikstofemissies waren berekend. Zo hoog, dat de werkelijke uitstoot niet in de buurt kwam van wat er op papier vergund was.
Maar die foute cijfers, die mijlenver afstaan van de werkelijke uitstoot, werden wel als referentie gebruikt om te bepalen hoeveel de nieuwe biomassacentrale mag gaan uitstoten. Door het rekenwerk van Vollenbroek moest de provincie toegeven dat de oude cijfers niet klopten. Ze werden bijgesteld, maar zijn met 1400 ton nu nog altijd flink hoger dan de werkelijke uitstoot van de afgelopen jaren. En zo kon de provincie beweren dat de uitstoot afneemt. Op papier dan.
Volgens hoogleraar natuurbeschermingsrecht Kees Bastmeijer is dit soort papieren oplossingen in strijd met de geest van de wet. ‘Er is een veel te hoge belasting van natuurgebieden die gevoelig zijn voor stikstof, dus de stikstofuitstoot moet omlaag. Daarbij past het helemaal niet om formeel juridische argumenten aan te dragen. De uitstoot is nu al te hoog, en als je de vergunde stikstofruimte allemaal gaat opvullen, wordt het probleem alleen maar groter.’
lees artikel/document (opent nieuw scherm/tabblad)
Deel dit bericht
pageviews: 8444