Rigoureus vergroenen of rigoureus meetellen?

Lees hier waarom we het over Grondgebruik moeten hebben, en waarom 'Rigoureus vergroenen' en 'van 450.000 naar 600.000 woningen' niet samen kunnen gaan.

Auteur van dit artikel is John Zondag.

Het college van B&W klopt zichzelf op de borst omdat er meer groen beschermd zou worden: het oppervlak aan beschermd groen neemt toe van 56 naar 72 km². Dat klinkt goed: wie kan daar nu tegen zijn. De ervaring van de afgelopen jaren heeft me wel geleerd dat je die getallen dan best even na mag rekenen.

Hoeveel grond is er eigenlijk?

We gaan van 56 naar 72 km², zo wordt gesteld. Dat is knap, want volgens de dataset grondgebruik uit 2019 is Amsterdam 219 km² groot. 72 km² is bijna één derde van Amsterdam. We kijken eerst even naar het grondoppervlak van Amsterdam, op basis van getallen van de gemeente Amsterdam uit 2019.

Volgens diezelfde dataset is 41% bebouwd, 25% water, 8% verkeersterrein, 12% recreatieterrein. Blijft over: 11,6% ‘agrarisch terrein’ (?) en 2,7% bos en natuurlijk gebied. Om aan 56 km² te komen moet ik al het recreatiegebied ook meetellen: zie onderstaande afbeelding.

Het wordt gekker als we de claim van 72 km² onderzoeken. Dat is een abstract getal en een toename van 56 naar 72 km². Dat klinkt als een klok, maar als we het grafisch relateren aan het totale grondoppervlak dan zien we dat dit alleen kan als er water en verkeersterrein wordt meegeteld. Dat blijkt ook uit de gedetailleerde vergelijking die later wordt gemaakt, waarin per groentype de huidige en de toekomstige HGS wordt vergeleken.

Het wordt NOG gekker als we ons realiseren dat Amsterdam minimaal 150.000 woningen bij wil bouwen, bovenop het bestaande aantal van 450.000 woningen. Voor al die extra woningen heb je ook extra grond nodig, extra wegen, extra groen, extra recreatieterrein. Dat ziet er dan zo uit als op onderstaande afbeelding. Links het bestaande areaal met 450.000 woningen. In het midden het benodigde areaal als je 33% bebouwing toevoegt. Rechts is te zien hoe de gemeente Amsterdam het wil aanpakken: ‘allemaal een beetje inschikken’.

Je ziet onmiddellijk dat er niet genoeg grond is om alles met 33% te laten toenemen. Je zou er bijna het hele IJ voor moeten dempen. Nu zal het best zo zijn dat een groot deel van die woningen op voormalige bedrijventerreinen wordt gebouwd. En dat het areaal aan bebouwd oppervlak dus misschien niet met 33% hoeft toe te nemen om die woningen te kunnen bouwen. Het maakt wel duidelijk waarom in zoveel transformatiegebieden de woningaantallen omhoog worden geschroefd, met torenhoge dichtheden. Dat zou je in de bestaande stad eens moeten proberen!

Het is zorgelijk dat de ongebreidelde woningbouwdrang er op deze manier toe leidt dat al het openbaar gebied enorm onder druk komt te staan. Het kan alleen in theorie. Door net te doen alsof mensen geen auto’s meer zullen hebben, niet hoeven te parkeren, en alsof recreatieterreinen (het Vondelpark?) best nog 33% extra bezoekers aankunnen. Om van de stadsnatuur nog maar te zwijgen.

Resultaat zal zijn dat er in het groen steeds meer doorsijpelt aan extra bebouwing, extra parkeervoorzieningen, extra verkeersareaal, et cetera. Dát is de reden waarom de Hoofdgroenstructuur flexibel wordt gemaakt.

Oude en nieuwe HGS per groentype vergeleken: zoek de verschillen

Op de onvolprezen website maps.amsterdam.nl kun je zowel de oude als de nieuwe Hoofdgroenstructuurkaart bekijken. De kaart is opgesplitst in groentypen die je los van elkaar kunt bekijken. Ook kun je per groentype het oppervlak controleren. Op die manier blijkt het volgende. Voor de 8 groentypen is aangegeven:

Het oude oppervlak
Het nieuwe oppervlak
Een analyse van het verschil.

'Alles wordt park genoemd'

Allereerst willen we het hebben over de naamgeving. Daarover zou je al een artikel kunnen schrijven. Alles wordt ‘park’ genoemd. Een begraafplaats (niet echt een park) wordt een ‘gedenkpark’, en wat voorheen ‘ruigte/struinnatuur’ heette (geen park dus) wordt nu een ‘natuurpark’. Als je het positief wil bekijken zou je het fijn kunnen vinden dat er een uniforme terminologie wordt gehanteerd. Maar ik ben toch bang dat er eigenlijk wordt geprobeerd om het met woorden zo te laten lijken alsof er meer parken zijn gemaakt.

Los daarvan: de verschillen

Afijn. We accepteren voor nu zowel de opgegeven oppervlaktes als de naamgeving. En brengen op basis van de getallen van de gemeente de verschillen in kaart.

Wat blijkt als eerste: er is geen natuur bijgekomen. De wethouder heeft dat ook niet letterlijk zo gezegd. Maar door te benadrukken dat het oppervlak aan beschermd groen is toegenomen zou het niet heel raar zijn als een leek zou verwachten dat er meer groen is bijgekomen. Dat is bovendien niet heel raar omdat er inderdaad meer openbaar groen moet bijkomen voor al die extra woningen die worden gebouwd. Het komt dus erg handig uit om dat in het midden te laten.
Ten tweede: de toename wordt allereerst veroorzaakt door in tegenstelling tot het oude beleidskader nu ook het wateroppervlak van de Sloterplas, de Gaasperplas en delen van Waterland mee te tellen als ware het ‘parkoppervlak’. Alleen mensen die op water kunnen lopen hebben daar wat aan, tenminste, als we het over een ‘park’ hebben waarin je kunt voetballen, barbecueën of zonnebaden. Voor de beestjes is het verder best te verdedigen dat ook het water wordt beschermd, alleen het is tòch een beetje een valse voorstelling van zaken. Het was netjes geweest als dat erbij was gezegd.
Ten derde: vanuit de participatie is ‘opgehaald’ dat natuurgebieden met elkaar in verbinding zouden moeten staan. Het resultaat daarvan is, dat er 12km2extra aan ‘groene verbindingen’ is toegevoegd. Dat klinkt indrukwekkend, ware het niet dat deze 12 km² de bermen van de A10 betreft. Voor een stad die 150.000 extra woningen wil bouwen is het dan toch een beetje armzalig jezelf op de borst te kloppen dat je zoveel extra beschermde natuur hebt gemaakt.
In de kaart met 85 ontwikkelgebieden moeten er heel veel woningen worden gebouwd. De ervaring van de afgelopen 5 jaar heeft geleerd dat als je niet vooraf Grond voor Groen reserveert, het groen er nooit meer kan komen. Wij pleiten er daarom voor om bij alle 85 ontwikkelgebieden rigoureus Grond voor Groen te reserveren, conform de Groennorm. Het is niet per sé alleen maar "óf Bouwen óf Groen" wat ons betreft. Het is "ALS Bouwen DAN OOK Groen".

In een ander artikel (volgt nog) is een en ander per groentype te verifiëren. Voor degenen die het nu al wilen controleren verwijs ik naar en wie dat weer wil controleren verwijs ik naar maps.amsterdam.nl